Câu khiến là gì? Đặc điểm, tác dụng và bài tập vận dụng
Câu khiến là nội dung quan trọng trong bộ môn tiếng Việt lớp 3, lớp 4. Vậy câu khiến là gì? Đặc điểm, tác dụng của câu khiến như nào? Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu chi tiết về nội dung tiếng Việt này qua các thông tin trong bài viết nhé!
Câu khiến là gì?
Câu cầu khiến là gì? Câu khiến là câu sử dụng những từ ngữ cầu khiến như hãy, đừng, đi, chớ, thôi, nào,... hay ngữ điệu cầu khiến được dùng để yêu cầu, ra lệnh, đề nghị, khuyên bảo,...
Câu khiến được sử dụng nhiều để ra lệnh, yêu cầu, khuyên bảo,...
Câu cầu khiến là loại câu được sử dụng rất nhiều trong cuộc sống hằng ngày của chúng ta mỗi khi ra lệnh, khuyên bảo hay đề nghị một ai đó làm việc cụ thể. Thông thường câu cầu khiến thường sẽ rất ngắn gọn và có sử dụng thêm ngữ điệu ở trong câu. Khi muốn nhấn mạnh thì câu thường sẽ kết thúc bằng dấu chấm than.
Ví dụ về câu cầu khiến:
- Đừng có mà vượt đèn đỏ nếu không bạn sẽ bị cảnh sát giao thông phạt đấy → Câu cầu khiến này được dùng để khuyên bảo đừng vượt đèn đỏ.
- Thôi đừng lo lắng nữa, con đã chuẩn bị bài rất kỹ vào hôm qua rồi mà! → Từ "thôi" chính là từ ngữ cầu khiến có ý nghĩa khuyên bảo và trấn an người khác.
- Nào bây giờ chúng ta sẽ chuyển sang bài học mới của ngày hôm nay nhé. → Từ "nào" mang ngữ điệu ra lệnh để bắt đầu chuyển sang bài học mới.
Đặc điểm của câu cầu khiến
Một số đặc điểm của câu cầu khiến như sau:
- Câu cầu khiến được dùng để ra lệnh, yêu cầu, đề nghị hay khuyên nhủ. Tùy theo mục đích sử dụng mà người dùng có thể lựa chọn từ ngữ khác nhau để đặt câu cho phù hợp.
Ví dụ:
- Lớp mình trật tự! → Đây là một câu cầu khiến có mục đích ra lệnh cho người khác.
- Nào bây giờ chúng ta đi thôi! → Đây là một câu khiến được sử dụng với mục đích đề nghị.
- Hãy nhớ uống thuốc cho đúng giờ nhé! → Câu cầu khiến này được dùng với mục đích khuyên nhủ.
Câu cầu khiến được sử dụng nhiều trong cuộc sống hằng ngày để khuyên nhủ
- Không phải trường hợp nào thì câu cầu khiến cũng kết thúc bằng dấu chấm than, trong một số trường hợp chúng ta có thể sẽ dùng dấu chấm để kết thúc câu nếu không mang hàm ý nhấn mạnh.
Ví dụ:
- Mẹ cho con xin thêm bát cơm nữa ạ. → Câu cầu khiến này được sử dụng với mục đích đề nghị nhưng lại không quá nhấn mạnh vào ý câu nói.
- Đưa giúp chị cái bút ở trên bàn với. → Câu cầu khiến này có mục đích đề nghị, nhờ vả sự giúp đỡ từ người khác.
- Câu cầu khiến thường ngắn gọn, súc tích, có ít từ ngữ và sử dụng nhiều trong văn nói. Đôi khi, câu khiến còn được tối giản chủ ngữ để nhấn mạnh vào ý muốn nói.
Ví dụ:
- Đừng uống rượu nữa!
- Im lặng!
- Mở cửa!
- Thôi làm chuyện đó đi!
Tác dụng của câu cầu khiến
Tùy ngữ điệu, vai vế và mục đích của cuộc hội thoại mà câu cầu khiến sẽ có tác dụng khác nhau. Nhưng thông thường câu khiến sẽ có các tác dụng sau:
- Ra lệnh: Được dùng trong trường hợp để ra lệnh cho những người nhỏ tuổi và có chức vụ, địa vị thấp hơn.
Ví dụ:
- Nhiệm vụ của bạn là phải hoàn thành công việc này trước cuộc họp vào tuần sau!
- Em hãy mang bài đã làm lên trên bàn của tôi!
- Hãy mở cửa khi khách bước vào!
Câu cầu khiến được dùng trong cuộc sống hằng ngày để ra lệnh cho người ít tuổi hơn
- Đưa ra yêu cầu, đề nghị: Bạn có thể yêu cầu, đề nghị một ai đó thực hiện theo ý của mình, tác dụng yêu cầu có mức độ nhẹ hơn so với đề nghị nên có thể áp dụng với bạn bè và đồng nghiệp.
Ví dụ:
- Cậu hãy trả vở viết cho tớ vào ngày mai nhé!
- Chị lấy hộ em tập hồ sơ với ạ!
- Linh cất hộ tớ hộp bút vào trong cặp với nhé!
- Là lời khuyên: Nếu đó là những mối quan hệ thân thiết như là anh em trong cùng gia đình, bạn bè thì chúng ta có thể sử dụng câu cầu khiến để khuyên bảo người khác.
Ví dụ:
- Đừng tự trách bản thân nữa! Con đã làm hết sức rồi mà.
- Hãy nhớ ăn cơm cho đúng giờ nhé bạn!
- Em đọc lại công thức rồi bài làm đi!
Bài tập vận dụng câu cầu khiến
Qua các thông tin lý thuyết về câu khiến là gì lớp 3, lớp 4 ở bên trên, chắc chắn các bạn đã hiểu rõ hơn về loại câu này rồi. Tiếp theo, chúng ta sẽ cùng làm bài tập vận dụng để củng cố và ghi nhớ kiến thức lâu hơn nhé.
Làm bài tập vận dụng câu cầu khiến để ghi nhớ kiến thức được lâu
Bài tập 1: Xác định câu cầu khiến trong các đoạn trích sau:
- Cái Tí lễ mễ bưng một rổ khoai luộc ghếch vào chân cột và dặn thằng Dần là:
- Còn nóng lắm đấy nhé! Em đừng có mà mó vào, bỏng thì khốn.
(Ngô Tất Tố, Tắt đèn)
- Nhưng nói ra làm gì nữa! Lão Hạc ơi! Lão hãy yên lòng mà nhắm mắt! Lão đừng lo gì cho cái vườn của lão. Tôi sẽ cố giữ gìn cho lão.
(Nam Cao, Lão Hạc)
- Mẹ tôi, giọng khản đặc, từ trong màn nói vọng ra:
- Thôi, hai đứa liệu mà đem chia đồ chơi ra đi. […]
- Lằng nhằng mãi. Chia ra!
- Mẹ tôi quát và giận dữ đi về phía cổng.
(Theo Khánh Hoài, Cuộc chia tay của những con búp bê)
Câu trả lời:
- Câu cầu khiến trong câu này là: "Hãy còn nóng lắm đấy nhé!"
- Câu cầu khiến ở câu này là: "Nhưng nói ra làm gì nữa!" và "Lão hãy yên lòng mà nhắm mắt!"
- Câu cầu khiến trong câu này là: "Thôi, hai đứa liệu mà đem chia đồ chơi ra đi." và "Chia ra!"
Bài tập 2: Hãy thêm những từ ngữ thích hợp vào để biến đổi câu sau đây thành câu cầu khiến: "Cậu đi về nhà lúc 4 giờ."
Câu trả lời:
Để thêm từ thích hợp vào câu để câu trở thành câu cầu khiến thì cần phải thêm những từ ngữ thường hay được dùng trong câu cầu khiến. Chẳng hạn như:
- Cậu hãy đi về nhà vào lúc 4 giờ nhé!
- Cậu đi về nhà vào lúc 4 giờ đi!
- Thôi cậu đi về nhà vào lúc 4 giờ đi!
XEM THÊM:
Bên trên là các thông tin chúng tôi chia sẻ cho các bạn về câu khiến là gì lớp 3, lớp 4? Đặc điểm, tác dụng và bài tập vận dụng câu khiến. Hy vọng bài viết của DIENMAYBEMIEN đã giúp các bạn nắm vững kiến thức này để dạy các bé học tập thật tốt nhé.